شرح حدیث قدسی عشق

حدیث قدسی

من طلبنی وجدنی	هرکس طلب کند مرا می یابد
ومن وجدنی عرفنی	وهرکس یافت مرا می شناسد مرا
ومن عرفنی احبنی	وهرکس مرا یافت  مرا   دوست می دارد مرا
ومن احبنی عشقنی	وهرکس دوست داشت مرا عاشقم می شود
ومن عشقنی عشقَته	وهر کس عاشقم شود من نیز عاشق او می شوم
ومن عشقته قتلته	وهرکس عاشق او شوم او را می کشم
ومن قتلته فلعه دیه	وهرکس که اورا کشتم دیه او برمن واجب است
ومن فعله دیه انا دیه	وهر کس که دیه اوبرمن واجب شود خودم دیه او هستم

شرح حدیث :

ﺁﯾﺎ ﺣﺪﯾﺚ ‏« ﻣﻦ ﻋﺸﻘﻨﯽ ﻋﺸﻘﺘﻪ ﻭ ﻣﻦ ﻋﺸﻘﺘﻪ ﻗﺘﻠﺘﻪ ... ‏» ﺻﺤﯿﺢ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺁﯾﺎ ﺧﺪﺍ ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﺪ ﻋﺎﺷﻖ ﺷﻮﺩ؟ !

ﭘﺮﺳﺶ

ﺁﯾﺎ ﺣﺪﯾﺚ ‏« ﻣﻦ ﻋﺸﻘﻨﯽ ﻋﺸﻘﺘﻪ ﻭ ﻣﻦ ﻋﺸﻘﺘﻪ ﻗﺘﻠﺘﻪ ... ‏» ﺻﺤﯿﺢ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺁﯾﺎ ﺧﺪﺍ ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﺪ ﻋﺎﺷﻖ ﺷﻮﺩ؟ ! ﭼﺮﺍ ﺧﺪﺍﻭﻧﺪ ﺑﻪ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﻓﺮﻣﻮﺩ ﻣﻦ ﺑﻬﺎﯼ ﺗﻮ ﻫﺴﺘﻢ؟

ﭘﺎﺳﺦ ﺍﺟﻤﺎﻟﯽ

ﺍﯾﻦ ﺣﺪﯾﺚ ﺑﻪ ﺻﻮﺭﺕ ﻣﺴﺘﻨﺪ ﺩﺭ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﺮﺳﻮﻡ ﺭﻭﺍﯾﯽ ﻭﺟﻮﺩ ﻧﺪﺍﺭﺩ، ﺍﻣﺎ ﺑﻪ ﺻﻮﺭﺕ ﻣﺮﺳﻞ ﻭ ﺑﺪﻭﻥ ﺳﻨﺪ ﺩﺭ ﺑﺴﯿﺎﺭﯼ ﺍﺯ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻋﺮﻓﺎﻧﯽ ﻭ ﺗﻔﺴﯿﺮﯼ ﻧﻘﻞ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ . ﺑﻪ ﻫﺮﺣﺎﻝ ﻣﺤﺘﻮﺍﯼ ﺁﻧﭽﻪ ﺩﺭ ﺍﯾﻦ ﺭﻭﺍﯾﺖ ﺁﻣﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﺭﺍ ﻣﯽﺗﻮﺍﻥ ﺑﺎ ﻋﺒﺎﺭﺍﺗﯽ ﺩﯾﮕﺮ ﺩﺭ ﺁﻣﻮﺯﻩﻫﺎﯼ ﺍﺳﻼﻣﯽ ﯾﺎﻓﺖ ﮐﻪ ﺗﻮﺿﯿﺤﺎﺗﺶ ﺩﺭ ﭘﺎﺳﺦ ﺗﻔﺼﯿﻠﯽ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺁﻣﺪ .

ﭘﺎﺳﺦ ﺗﻔﺼﯿﻠﯽ

ﺍﯾﻦ ﺭﻭﺍﯾﺖ ﺩﺭ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺣﺪﯾﺜﯽ ﻣﺮﺳﻮﻡ ﺷﯿﻌﻪ ﻭﺟﻮﺩ ﻧﺪﺍﺭﺩ، ﺍﻣﺎ ﺩﺭ ﺑﺮﺧﯽ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻋﺮﻓﺎﻧﯽ [1] ﻭ ﺩﯾﮕﺮ ﻣﺘﻮﻥ ﺍﺳﻼﻣﯽ [2] ﺑﺪﻭﻥ ﺳﻨﺪ ‏( ﻣﺮﺳﻞ ‏) ﺑﺎ ﻋﺒﺎﺭﺍﺕ ﻣﺨﺘﻠﻔﯽ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﺣﺪﯾﺚ ﻗﺪﺳﯽ ﺁﻣﺪﻩ ﺍﺳﺖ؛ ﯾﮑﯽ ﺍﺯ ﺍﯾﻦ ﻋﺒﺎﺭﺍﺕ ﭼﻨﯿﻦ ﺍﺳﺖ : ‏

 ﻣَﻦ ﻃَﻠَﺒَﻨﯽ ﻭَﺟَﺪَﻧﯽ، ﻭ ﻣَﻦ ﻭَﺟَﺪﻧﯽ ﻋَﺮَﻓَﻨﯽ، ﻭ ﻣَﻦ ﻋَﺮَﻓَﻨﯽ ﺍﺣَﺒّﻨﯽ ﻭ ﻣَﻦ ﺍﺣَﺒّﻨﯽ ﻋَﺸَﻘَﻨﯽ، ﻭ ﻣَﻦ ﻋَﺸَﻘَﻨﯽ ﻋَﺸَﻘْﺘُﻪُ، ﻭ ﻣَﻦ ﻋَﺸَﻘْﺘُﻪُ ﻗَﺘَﻠْﺘُﻪُ، ﻭ ﻣﻦ ﻗَﺘَﻠْﺘُﻪُ ﻓَﻌَﻠَﯽ ﺩِﯾﺘُﻪُ، ﻭ ﻣَﻦ ﻋﻠﯽ ﺩﯾﺘُﻪ ﻓﺎﻧﺎ ﺩِﯾﺘُﻪ ‏»؛

  ﺁﻥﮐﺲ ﮐﻪ ﻣﺮﺍ ﻃﻠﺐ ﮐﻨﺪ، ﻣﺮﺍ ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ ﻭ ﺁﻥﮐﺲ ﮐﻪ ﻣﺮﺍ ﯾﺎﻓﺖ، ﻣﺮﺍ ﻣﯽﺷﻨﺎﺳﺪ ﻭ ﺁﻥﮐﺲ ﮐﻪ ﻣﺮﺍ ﺷﻨﺎﺧﺖ، ﻣﺮﺍ ﺩﻭﺳﺖ ﻣﯽﺩﺍﺭﺩ ﻭ ﺁﻥﮐﺲ ﮐﻪ ﻣﺮﺍ ﺩﻭﺳﺖ ﺩﺍﺷﺖ، ﺑﻪ ﻣﻦ ﻋﺸﻖ ﻣﯽﻭﺭﺯﺩ ﻭ ﺁﻥﮐﺲ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻣﻦ ﻋﺸﻖ ﻭﺭﺯﯾﺪ، ﻣﻦ ﻧﯿﺰ ﺑﻪ ﺍﻭ ﻋﺸﻖ ﻣﯽﻭﺭﺯﻡ ﻭ ﺁﻥﮐﺲ ﮐﻪ ﻣﻦ ﺑﻪ ﺍﻭ ﻋﺸﻖ ﻭﺭﺯﯾﺪﻡ، ﺍﻭ ﺭﺍ ﻣﯽﮐﺸﻢ ﻭ ﺁﻥﮐﺲ ﺭﺍ ﮐﻪ ﻣﻦ ﺑﮑﺸﻢ، ﺧﻮﻥﺑﻬﺎﯼ ﺍﻭ ﺑﺮ ﻣﻦ ﻭﺍﺟﺐ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺁﻥﮐﺲ ﮐﻪ ﺧﻮﻥﺑﻬﺎﯾﺶ ﺑﺮ ﻣﻦ ﻭﺍﺟﺐ ﺷﺪ، ﭘﺲ ﺧﻮﺩ ﻣﻦ ﺧﻮﻥﺑﻬﺎﯼ ﺍﻭ ﻣﯽﺑﺎﺷﻢ .

ﺩﺭ ﺯﻣﯿﻨﻪ ﺍﯾﻦ ﺭﻭﺍﯾﺖ، ﻧﮑﺎﺗﯽ ﺭﺍ ﻣﯽﺗﻮﺍﻥ ﺑﺮﺭﺳﯽ ﮐﺮﺩ .

.1 ﺍﯾﻦ ﺣﺪﯾﺚ ﺑﻪ ﺻﻮﺭﺕ ﻣﺮﺳﻞ ﻭ ﺑﺪﻭﻥ ﺳﻨﺪ ﻧﻘﻞ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ، ﺍﻣﺎ ﺍﮔﺮ ﻣﺤﺘﻮﺍﯼ ﺁﻥ ﻣﻮﺭﺩ ﺗﺎﯾﯿﺪ ﺑﺎﺷﺪ، ﺑﺎ ﻭﺟﻮﺩ ﻣﺮﺳﻞﺑﻮﺩﻥ ﻣﯽﺗﻮﺍﻥ ﺑﺪﺍﻥ ﺍﺳﺘﻨﺎﺩ ﮐﺮﺩ .

.2 ﺑﺮﺧﯽ ﺍﯾﻦ ﺍﺷﮑﺎﻝ ﺭﺍ ﻣﻄﺮﺡ ﻧﻤﻮﺩﻧﺪ ﮐﻪ؛ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎﯼ ‏« ﻋﺸﻖ‏» ، ﻧﻤﯽﺗﻮﺍﻥ ﻟﻔﻆ ﻋﺸﻖ ﺭﺍ ﺑﺮ ﺧﺪﺍ ﺣﻤﻞ ﮐﺮﺩﻩ ﻭ ﺧﺪﺍ ﺭﺍ ﻋﺎﺷﻖ ﺩﺍﻧﺴﺖ . ﺩﺭ ﻫﻤﯿﻦ ﺭﺍﺳﺘﺎ، ﺍﺑﻦ ﻋﺮﺑﯽ ﺩﺭ ﻓﺮﺍﺯﻫﺎﯾﯽ ﺍﺯ ﻓﺘﻮﺣﺎﺕ ﺧﻮﺩ، ﺗﺤﻠﯿﻠﯽ ﺗﻔﺼﯿﻠﯽ ﺍﺯ ﺍﻟﻔﺎﻅ ‏«  ﺣُﺐّ‏» ، ‏« ﻭﺩ ‏» ﻭ ‏« ﻋﺸﻖ ‏» ﺍﺭﺍﺋﻪ ﮐﺮﺩﻩ ﮐﻪ ﺩﻭ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﻭﻝ ﺭﺍ ﺍﺯ ﻭﯾﮋﮔﯽﻫﺎﯼ ﺧﺪﺍ ﺑﻪ ﺷﻤﺎﺭ ﺁﻭﺭﺩﻩ، ﺍﻣﺎ ‏« ﻋﺸﻖ ‏» ﺭﺍ ﺍﺯ ﺍﻭﺻﺎﻑ ﺧﺪﺍ ﻧﻤﯽﺩﺍﻧﺪ :

ﺍﻟﻒ . ‏« ﺣُﺐّ ‏» : ﺧﻠﻮﺹ ﺁﻥ ﺩﺭ ﻗﻠﺐ ﻭ ﺻﻔﺎﯼ ﺁﻥ ﺍﺯ ﮐﺪﻭﺭﺍﺕ ﻭ ﺗﯿﺮﮔﯽﻫﺎﯼ ﻋﻮﺍﺭﺽ ﺍﺳﺖ . ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﯾﻦ، ﻣﺤﺐ ﺩﺭ ﺍﯾﻦ ﻣﻘﺎﻡ ﻭ ﻣﺮﺗﺒﻪ ﺩﺍﺭﺍﯼ ﻫﯿﭻ ﻏﺮﺽ ﻭ ﺍﺭﺍﺩﻩﺍﯼ ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﻣﺤﺒﻮﺏ ﺧﻮﺩ ﻧﯿﺴﺖ . [4]

ﺏ . ‏« ﻭُﺩّ ‏» : ﺁﻥ ﺍﺳﻤﯽ ﺍﻟﻬﯽ ﺍﺳﺖ : ‏« ﻭ ﻫﻮ ﺍﻟﻮﺩﻭﺩ ‏» [5] ﻭ ‏« ﻭُﺩّ ‏» ﺍﺯ ﺻﻔﺎﺕ ﺧﺪﺍ ﻭ ﺛﺎﺑﺖ ﺩﺭ ﺍﻭﺳﺖ، ﻭ ﺑﺪﯾﻦ ﺳﺒﺐ ‏« ﻭُﺩّ ‏» ﺑﻪ ﺟﻬﺖ ﺛﺒﻮﺗﺶ ﺩﺭ ﺯﻣﯿﻦ، ‏« ﻭﺩﻭﺩ‏» ﻧﺎﻣﯿﺪﻩ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ؛ ﺑﻪ ﺩﯾﮕﺮ ﺳﺨﻦ، ‏« ﻭﺩﻭﺩ ‏» ﺍﺯ ﺻﻔﺎﺕ ﺛﺒﻮﺗﯿﻪ ﺣﻖ ﺗﻌﺎﻟﯽ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ . [6]

ﺝ . ‏« ﻋﺸﻖ ‏» : ﺁﻥ ﺍﻓﺮﺍﻁ ﺩﺭ ﻣﺤﺒّﺖ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺩﺭ ﻗﺮﺁﻥ ﺍﺯ ﺁﻥ ﺗﻌﺒﯿﺮ ﺑﻪ ﺷﺪّﺕ ﺣُﺐ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ : ‏«ﻭَ ﺍﻟَّﺬِﯾﻦَ ﺁﻣَﻨُﻮﺍ ﺍَﺷَﺪُّ ﺣُﺒًّﺎ ﻟﻠﻪِ‏» [7] ﻭ ‏« ﻗَﺪْ ﺷَﻐَﻔَﻬﺎ ﺣُﺒًّﺎ ‏»؛ [8] ﯾﻌﻨﯽ، ﺣﺐ ﺍﻭ ﺑﻪ ﯾﻮﺳﻒ ﺑﺮ ﻗﻠﺒﺶ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺷﻐﺎﻑ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ، ﻭ ﺁﻥ ﭘﻮﺳﺘﻪ ﻧﺎﺯﮐﯽ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﻗﻠﺐ ﺭﺍ ﻓﺮﺍ ﻣﯽﮔﯿﺮﺩ ﻭ ﺑﺪﺍﻥ ﻣﺤﯿﻂ ﺷﺪﻩ ﻭ ﻇﺮﻓﺶ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ، ﻭ ﺧﺪﺍﻭﻧﺪ ﺧﻮﯾﺶ ﺭﺍ – ﺩﺭ ﺧﺒﺮ – ﺑﻪ ﺷﺪّﺕ ﺣﺐ ﺗﻮﺻﯿﻒ ﮐﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ، ﺟﺰ ﺁﻥﮐﻪ ﺑﺮ ﺣﻖ ﺗﻌﺎﻟﯽ ﻧﺎﻡ ﻋﺸﻖ ﺍﻃﻼﻕ ﻧﻤﯽﺷﻮﺩ، ﻭ ﻋﺎﺷﻖ ﻭ ﻋﺸﻖ، ﺩﺭ ﻫﻢ ﭘﯿﭽﯿﺪﻥ ﺣﺐ ﺍﺳﺖ ﺑﺮ ﻣُﺤﺐ، ﺑﻪ ﻃﻮﺭﯼ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺗﻤﺎﻡ ﺍﺟﺰﺍﯾﺶ ﺭﻓﺖ ﻭ ﺁﻣﺪ ﻣﯽﮐﻨﺪ . [9]

ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﯾﻦ، ﻋﻠّﺖ ﺍﯾﻦﮐﻪ ﺧﺪﺍﻭﻧﺪ ﺳﺒﺤﺎﻥ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻋﺸﻖ ﻣﺘّﺼﻒ ﻧﻔﺮﻣﻮﺩﻩ ﻭ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﻋﺎﺷﻖ ﻧﻨﺎﻣﯿﺪﻩ ﺍﯾﻦ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﻋﺸﻖ ﺑﻪ ﺫﺍﺕ ﻣﻘﺪّﺱ ﺧﺪﺍﻭﻧﺪﯼ ﺻﺤﯿﺢ ﻧﯿﺴﺖ؛ ﺯﯾﺮﺍ ﻋﺸﻖ ﺣﺎﻟﺘﻰ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﻤﺎﻡ ﻭﺟﻮﺩ ﻋﺎﺷﻖ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺧﻮﺩ ﻣﯽﭘﯿﭽﺪ ﻭ ﺍﻭ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺧﻮﺩ ﺑﯽﺧﻮﺩ ﻣﯽﮐﻨﺪ، ﻭ ﺷﺎﻥ ﺣﻀﺮﺕ ﺍﺣﺪﯾﺖ ﻣﻘﺪّﺱ ﻭ ﻣﻨﺰّﻩ ﺍﺯ ﺍﯾﻦ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﭼﯿﺰﻯ ﺩﺭ ﺍﻭ ﺗﺎﺛﯿﺮ ﮐﻨﺪ ﺗﺎ ﭼﻪ ﺭﺳﺪ ﺑﻪ ﺍﯾﻦﮐﻪ ﺍﻭ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺧﻮﺩ ﺑﭙﯿﭽﺪ؛ ﺍﺯ ﺍﯾﻦﺭﻭ ﻧﺴﺒﺖ ﺩﺍﺩﻥ ﻋﺸﻖ ﺑﻪ ﺧﺪﺍﻭﻧﺪ ﺍﺷﺘﺒﺎﻩ ﺍﺳﺖ .

ﺷﺎﯾﺪ ﺍﺯ ﺍﯾﻦ ﺟﻬﺖ ﺑﻮﺩ ﮐﻪ ﺩﺭ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻋﺮﻓﺎﻧﯽ ﻗﺪﯾﻤﯽﺗﺮ؛ ﻋﺒﺎﺭﺍﺕ ﻧﺎﻇﺮ ﺑﻪ ‏« ﻋﺸﻖ ‏» ﻭﺟﻮﺩ ﻧﺪﺍﺭﺩ . [10]

.3 ﺑﻪ ﻫﺮ ﺣﺎﻝ؛ ﺍﯾﻦ ﺣﺪﯾﺚ، ﺍﺟﻤﺎﻻً ﺍﺯ ﺟﻬﺖ ﻣﺤﺘﻮﺍﯾﯽ ﻗﺎﺑﻞ ﭘﺬﯾﺮﺵ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺮﺍﯼ ﺭﻭﺷﻦ ﺷﺪﻥ ﻣﺤﺘﻮﺍﯼ ﺁﻥ ﺑﻪ ﻣﻄﺎﻟﺒﯽ ﺍﺷﺎﺭﻩ ﻣﯽﺷﻮﺩ :

* ﻋﺸﻖ ﻭ ﻣﺤﺒﺖ، ﺍﺯ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻋﻤﺪﻩ ﻭ ﺍﺳﺎﺳﯽ ﺑﯿﻨﺶ ﻭ ﺳﻠﻮﮎ ﻋﺮﻓﺎﻧﯽ ﺷﻤﺮﺩﻩ ﺷﺪﻩ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺻﻮﺭﺕ ﺍﺣﯿﺎ ﻭ ﭘﺮﻭﺭﺵ ﻭ ﻫﺪﺍﯾﺖ ﺁﻥ، ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ ﻭ ﻣﯿﺎﻥﺑُﺮﺗﺮﯾﻦ ﺭﺍﻩ ﺑﺮﺍﯼ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﻣﻌﻨﻮﯼ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﻭ ﺭﺳﯿﺪﻥ ﺍﻭ ﺑﻪ ﻣﺮﺍﺗﺐ ﮐﻤﺎﻝ ﺣﻘﯿﻘﯽ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ .

* ﺍﯾﻦﮐﻪ ﻣﻌﺸﻮﻕ‏( ﺧﺪﺍﻭﻧﺪ ‏) ﻋﺎﺷﻘﻰ ﮐﻨﺪ؛ ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﺪ ﺑﺮﺩﺍﺷﺘﻰ ﻋﺎﺭﻓﺎﻧﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﺍﺯ ﺍﯾﻦ ﺁﯾﺎﺕ :

[11] ‏«ﻗُﻞْ ﺍِﻥْ ﮐُﻨْﺘُﻢْ ﺗُﺤِﺒُّﻮﻥَ ﺍﻟﻠﻪَ ﻓَﺎﺗَّﺒِﻌُﻮﻧِﯽ ﯾُﺤْﺒِﺒْﮑُﻢُ ﺍﻟﻠﻪُ ﻭَ ﯾَﻐْﻔِﺮْ ﻟَﮑُﻢْ ﺫُﻧُﻮﺑَﮑُﻢْ ‏» [12] ﻭ ‏«ﻓَﺴَﻮْﻑَ ﯾَﺎْﺗِﯽ ﺍﻟﻠﻪُ ﺑِﻘَﻮْﻡٍ ﯾُﺤِﺒُّﻬُﻢْ ﻭَ ﯾُﺤِﺒُّﻮﻧَﻪُ ‏» .

[13] ﺯﯾﺮﺍ ﺧﺪﺍﯾﯽ ﮐﻪ ﻣﺆﻣﻨﺎﻥ ﺭﺍ ﺩﻭﺳﺖ ﺩﺍﺭﺩ، ﻃﺒﯿﻌﯽ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺆﻣﻨﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺍﺯ ﺩﺭﺟﺎﺕ ﺑﺎﻻﺗﺮﯼ ﺑﺮﺧﻮﺭﺩﺍﺭﻧﺪ ﺭﺍ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺩﻭﺳﺖ ﺑﺪﺍﺭﺩ ﻭ ﺍﯾﻦ ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﺪ ﻫﻤﺎﻥ ﻣﻌﻨﺎﯼ ﻋﺸﻖ ﺑﺎﺷﺪ .

* ﻣﻘﺼﻮﺩ ﺍﺯ ﺩﯾﻪ ﺩﺭ ﺍﯾﻦ ﺣﺪﯾﺚ؛ ﻗﺘﻞ ﻧﻔﺲ ﺳﺮﮐﺶ ﺁﺩﻣﯽ‏(ﻧﻔﺲ ﺍﻣﺎﺭﻩ ‏) ﻭ ﺩﯾﻪ ﺍﯾﻦ ﮐﺸﺘﻦ، ﺧﺪﺍﻭﻧﺪ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺩﺭ ﻭﺍﻗﻊ ﺧﻮﺩ ﺭﺍﺳﺘﯿﻦ ﺍﻧﺴﺎﻥ ‏(ﻧﻔﺲ ﻣﻄﻤﺌﻨﻪ ‏) ﺍﺳﺖ . ﮐﺎﻓﻰ ﺍﺳﺖ ﺁﺩﻣﯽ ﺧﺪﺍ ﺭﺍ ﻣﻄﻠﻮﺏ ﺧﻮﺩ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﻫﺪ ﻭ ﺑﺨﻮﺍﻫﺪ ﺍﻭ ﺭﺍ ﭘﯿﺪﺍ

ﮐﻨﺪ، ﻗﻄﻌﺎً ﺍﻭ ﺭﺍ ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ . ﺍﻧﺴﺎﻥ ﺑﻪ ﻣﯿﺰﺍﻧﯽ ﮐﻪ ﻋﺎﺷﻖ ﺧﺪﺍ ﻣﯽﺷﻮﺩ، ﺻﺎﺣﺐ ﺣﻘﯿﻘﺖ ﻭﺟﻮﺩ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ ﻭ ﻓﺎﻧﯽ ﺩﺭ ﺣﻖ ﻣﯽﺷﻮﺩ . [14] ﺍﯾﻦ ﯾﮏ ﻗﺎﻋﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺍﮔﺮ ﻧﻔﺲ ﻧﺎﻃﻘﻪ، ﺣﻘﺎﯾﻖ ﻗﺪﺳﻰ ﺭﺍ ﻣﻄﻠﻮﺏ ﺧﻮﺩ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺩ، ﺑﻪ ﺟﻬﺖ ﻭﺳﻌﺘﻰ ﮐﻪ ﻧﻔﺲ ﺩﺍﺭﺩ، ﺁﻥ ﺣﻘﺎﯾﻖ ﺭﺍ ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ ﻭ ﻧﻪﺗﻨﻬﺎ ﺣﻘﺎﯾﻖ ﺭﺍ ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ ﻭ ﺟﺎﯾﮕﺎﻩ ﻗﺪﺳﻰ ﺁﻧﻬﺎ ﺭﺍ ﻣﯽﺷﻨﺎﺳﺪ، ﺑﻠﮑﻪ ﭼﻮﻥ ﺑﺎ ﻋﺎﻟﯽﺗﺮﯾﻦ ﻣﺮﺗﺒﻪ ﻭﺟﻮﺩ ﺭﻭﺑﻪﺭﻭ ﺷﺪﻩ ﺑﻪ ﺁﻧﻬﺎ ﻋﻼﻗﻤﻨﺪ ﻣﯽﺷﻮﺩ؛ ﺯﯾﺮﺍ ﺍﯾﻦﻃﻮﺭ ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ ﺷﻨﺎﺧﺖ ﺣﻘﺎﯾﻖ ﻗﺪﺳﻰ ﻣﺜﻞ ﺷﻨﺎﺧﺖﻫﺎﻯ ﺣﺼﻮﻟﻰ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﺗﺤﺖ ﺗﺎﺛﯿﺮ ﺍﻧﻮﺍﺭ ﺁﻧﻬﺎ ﻗﺮﺍﺭ ﻧﮕﯿﺮﺩ، ﻭﻗﺘﻰ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﺍﺯ ﻧﻮﺭ ﺣﻘﺎﯾﻖ ﻗﺪﺳﻰ ﭼﺸﯿﺪ ﺑﺎ ﺗﻤﺎﻡ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﻝ ﺑﻪ ﺁﻧﻬﺎ ﻣﯽﺑﻨﺪﺩ ﻭ ﻋﺎﺷﻖ ﺁﻧﻬﺎ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻭ ﺩﯾﮕﺮ ﺧﻮﺩﻯ ﺑﺮﺍﻯ ﺧﻮﺩ ﻧﻤﯽﺧﻮﺍﻫﺪ ﻭ ﺗﻤﺎﻣﺎً ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻧﻈﺮ ﺑﻪ ﺁﻧﻬﺎ ﻓﺮﺍﻣﻮﺵ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﻭ ﻣﯽﺳﻮﺯﺍﻧﺪ . ﺍﯾﻦﮐﻪ ﻓﺮﻣﻮﺩ : ‏« ﻗَﺘَﻠْﺘُﻪُ ‏»؛ ﯾﻌﻨﯽ ﺧﺪﺍﻭﻧﺪ ﺑﺎ ﮐﺸﺘﻦ ﻧﻔﺲ ﺍﻣﺎﺭﻩ؛ ﺍﻭ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺧﻮﺩﺵ ﺧﻼﺹ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﻭ ﺑﻪ ﺧﻮﺩِ ﺣﻀﺮﺕ ﺣﻖ ﺗﻌﺎﻟﯽ ﻣﺸﻐﻮﻝ ﻣﯽﮐﻨﺪ . ﺧﺪﺍﻭﻧﺪ ﺳﺎﻟﮏِ ﻃﺎﻟﺐ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺟﺎﯾﻰ ﻣﯽﺭﺳﺎﻧﺪ ﮐﻪ ﺍﻭ ﺩﯾﮕﺮ ﺟﺰ ﺑﻪ ﺧﺪﺍ ﻧﻈﺮ ﻧﺪﺍﺭﺩ، ﭼﻮﻥ ﺧﻮﺩﯾﺖ ﻭ ﻣﻨﯿﺖ ﺍﻭ ﺳﻮﺧﺘﻪ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺍﯾﻦ ﺍﺳﺖ ﻣﻌﻨﺎﻯ ‏«ﺍﻧﺎ ﺩﯾﺘﻪ‏» ؛ ﯾﻌﻨﯽ ﺧﺪﺍ

ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﻗﻠﺐ ﻭ ﺟﺎﻥ ﺍﻭ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻭ ﺟﺰ ﺧﺪﺍ ﻧﻤﯽﺑﯿﻨﺪ . * ﺷﺎﯾﺪ ﺑﺘﻮﺍﻥ ﮔﻔﺖ؛ ﺍﮔﺮ ﮐﺴﯽ ﻭﺍﻗﻌﺎً ﺑﻪ ﺍﯾﻦ ﻣﺮﺗﺒﻪ ﺍﺯ ﻣﻌﺮﻓﺖ ﻭ ﺣﺐ ﺍﻟﻬﯽ ﺑﺮﺳﺪ؛ ﻃﺒﻖ ﻇﺎﻫﺮ ﺣﺪﯾﺚ، ﺧﺪﺍﻭﻧﺪ ﺯﻧﺪﮔﯽ ﺍﻭ ﺭﺍ ﺑﻪﮔﻮﻧﻪﺍﯼ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﯽﺩﻫﺪ ﮐﻪ ﺟﺎﻥ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺭﺍﻩ ﺧﺪﺍ ﻓﺪﺍ

ﮐﻨﺪ ﻭ ﺑﻪ ﺷﻬﺎﺩﺕ ﻭ ﺛﺎﺭﺍﻟﻠﻬﯽ ﺭﺳﯿﺪﻩ ﻭ ﺳﭙﺲ ﺧﻮﺩ ﭘﺮﻭﺭﺩﮔﺎﺭ ﺧﻮﻧﺨﻮﺍﻫﺶ ﺷﻮﺩ .

* ﻓﺮﺍﺯﻫﺎﯼ ﺩﯾﮕﺮ ﺍﯾﻦ ﺭﻭﺍﯾﺖ ﺭﺍ ﻧﯿﺰ ﻣﯽﺗﻮﺍﻥ ﺑﺎ ﺁﻣﻮﺯﻩﻫﺎﯼ ﺩﯾﻨﯽ ﻣﻨﻄﺒﻖ ﺩﺍﻧﺴﺖ ﻭ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﻓﺮﺍﺯ ‏« ﻣﻦ ﻭﺟﺪﻧﯽ ﻋﺮﻓﻨﯽ‏» ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﺪ ﺗﻌﺒﯿﺮ ﺩﯾﮕﺮﯼ ﺍﺯ ﺁﯾﻪ ﻗﺮﺁﻧﯽ ‏«ﻭَ ﺍﻟَّﺬﯾﻦَ ﺟﺎﻫَﺪُﻭﺍ ﻓﯿﻨﺎ ﻟَﻨَﻬْﺪِﯾَﻨَّﻬُﻢْ ﺳُﺒُﻠَﻨﺎ ‏» [15] ﺑﺎﺷﺪ .

منابع :

[1] . ﺭ .ﮎ : ﺳﻤﻌﺎﻧﻰ‏( ﻡ 534 ﻕ ‏) ، ﺍﺣﻤﺪ، ﺭﻭﺡ ﺍﻻﺭﻭﺍﺡ ﻓﻰ ﺷﺮﺡ ﺍﺳﻤﺎﺀ ﺍﻟﻤﻠﮏ ﺍﻟﻔﺘﺎﺡ، ﺹ 701، ﺗﻬﺮﺍﻥ، ﻋﻠﻤﻰ ﻭ ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ، ﭼﺎﭖ ﺩﻭﻡ، 1384 ﺵ؛

ﺑﻘﻠﻰ ﺷﯿﺮﺍﺯﻯ‏( ﻡ 606 ﻕ ‏) ، ﺭﻭﺯﺑﻬﺎﻥ، ﺗﻘﺴﯿﻢ ﺍﻟﺨﻮﺍﻃﺮ ‏(ﺍﻟﻔﻮﺍﺋﺪ ﺍﻟﺤﺴﺎﻥ ﻋﻠﻰ ﺍﻻﻋﻼﻡ ﺑﺎﺷﺎﺭﺍﺕ ﺍﻫﻞ ﺍﻻﻟﻬﺎﻡ ‏)، ﺹ 370، ﻗﺎﻫﺮﻩ، ﺩﺍﺭﺍﻵﻓﺎﻕ ﺍﻟﻌﺮﺑﯿﻪ، ﭼﺎﭖ ﺍﻭﻝ، 1428ﻕ؛ ﻗﯿﺼﺮﻯ ‏(ﻡ 751 ﻕ ‏)، ﺩﺍﻭﺩ، ﺷﺮﺡ ﻓﺼﻮﺹ ﺍﻟﺤﮑﻢ، ﺹ 522، ﺗﻬﺮﺍﻥ، ﺷﺮﮐﺖ ﺍﻧﺘﺸﺎﺭﺍﺕ ﻋﻠﻤﻰ ﻭ ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ، ﭼﺎﭖ ﺍﻭﻝ، 1375ﺵ . [2] . ﺍﺑﻮﺍﻟﻔﺘﻮﺡ ﺭﺍﺯﻯ ‏( ﻗﺮﻥ ﺷﺸﻢ ‏) ، ﺣﺴﯿﻦ ﺑﻦ ﻋﻠﻰ، ﺭﻭﺽ ﺍﻟﺠﻨﺎﻥ ﻭ ﺭﻭﺡ ﺍﻟﺠﻨﺎﻥ ﻓﻰ ﺗﻔﺴﯿﺮﺍﻟﻘﺮﺁﻥ، ﺝ 10 ، ﺹ 47 – 48، ﻣﺸﻬﺪ، ﺑﻨﯿﺎﺩ ﭘﮋﻭﻫﺸﻬﺎﻯ ﺍﺳﻼﻣﻰ ﺁﺳﺘﺎﻥ ﻗﺪﺱ ﺭﺿﻮﻯ، 1408 ﻕ .

[3] . ﻓﯿﺾ ﮐﺎﺷﺎﻧﻰ، ﻣﻼ ﻣﺤﺴﻦ، ﺍﻟﺤﻘﺎﺋﻖ ﻓﻰ ﻣﺤﺎﺳﻦ ﺍﻻﺧﻼﻕ، ﻣﺤﻘﻖ : ﻋﻘﯿﻠﻰ، ﻣﺤﺴﻦ، ﺹ 366، ﻗﻢ، ﺩﺍﺭ ﺍﻟﮑﺘﺎﺏ ﺍﻻﺳﻼﻣﻰ، ﭼﺎﭖ ﺩﻭﻡ، 1423 ﻕ .

[4] . ﺍﺑﻦ ﻋﺮﺑﯽ، ﻣﺤﯿﻰ ﺍﻟﺪﯾﻦ، ﺍﻟﻔﺘﻮﺣﺎﺕ ﺍﻟﻤﮑّﯿﻪ، ﺝ 2 ، ﺹ 323، ﺑﯿﺮﻭﺕ، ﺩﺍﺭ ﺍﻟﺼﺎﺩﺭ، ﭼﺎﭖ ﺍﻭﻝ، ﺑﯽﺗﺎ .

[5] . ‏« ﻭَ ﻫُﻮَ ﺍﻟْﻐَﻔُﻮﺭُ ﺍﻟْﻮَﺩُﻭﺩ ‏»؛ ﺑﺮﻭﺝ، .14

[6] . ﺍﻟﻔﺘﻮﺣﺎﺕ ﺍﻟﻤﮑّﯿﻪ، ﺝ 2، ﺹ .323

[7] . ‏« ﻣﺆﻣﻨﺎﻥ ﺧﺪﺍﯼ ﺭﺍ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺩﻭﺳﺖ ﺩﺍﺭﻧﺪ ‏»؛ ﺑﻘﺮﻩ، .165

[8] . ‏« ﺣُﺐ ﺑﺮ ﺍﻭ ﻏﺎﻟﺐ ﮔﺮﺩﯾﺪﻩ ﺍﺳﺖ‏» ؛ ﯾﻮﺳﻒ، .30

[9] . ﺍﻟﻔﺘﻮﺣﺎﺕ ﺍﻟﻤﮑّﯿﻪ، ﺝ 2، ﺹ .323

[10] . ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺍﯾﻦ ﻣﺘﻦ ﮐﻪ ﺭﻭﺯﺑﻬﺎﻥ ﺑﻘﻠﻰ ﺷﯿﺮﺍﺯﻯ ﺁﻭﺭﺩﻩ ﺍﺳﺖ : ‏« ﻣﻦ ﻋﺮﻓﻨﯽ ﻃﻠﺒﻨﯽ ﻭ ﻣﻦ ﻃﻠﺒﻨﯽ ﻭﺟﺪﻧﯽ ﻭ ﻣﻦ ﻭﺟﺪﻧﯽ ﺍﺣﺒﻨﯽ ﻭ ﻣﻦ ﺍﺣﺒﻨﯽ ﻗﺘﻠﺘﻪ ﻭ ﻣﻦ ﻗﺘﻠﺘﻪ ﮐﺎﻧﺖ ﻋﻠﯽ ﺩﯾﺘﻪ ﻭ ﻣﻦ ﮐﺎﻧﺖ ﻋﻠﯽ ﺩﯾﺘﻪ ﻓﺎﻧﺎ ﺩﯾﺘﻪ‏»؛ ﺗﻘﺴﯿﻢ ﺍﻟﺨﻮﺍﻃﺮ ‏(ﺍﻟﻔﻮﺍﺋﺪ ﺍﻟﺤﺴﺎﻥ ﻋﻠﻰ ﺍﻻﻋﻼﻡ ﺑﺎﺷﺎﺭﺍﺕ ﺍﻫﻞ ﺍﻻﻟﻬﺎﻡ ‏) ، ﺹ .370

[11] . ﮐﺮﻣﺎﻧﻰ، ﺍﻭﺣﺪ ﺍﻟﺪﯾﻦ، ﺩﯾﻮﺍﻥ ﺭﺑﺎﻋﯿﺎﺕ ﺍﻭﺣﺪ ﺍﻟﺪﯾﻦ ﮐﺮﻣﺎﻧﻰ، ﺹ 372 ، ﺗﻬﺮﺍﻥ، ﺳﺮﻭﺵ، ﭼﺎﭖ ﺍﻭﻝ، 1366ﺵ .

[12] . ‏« ﺑﮕﻮ : ﺍﮔﺮ ﺧﺪﺍ ﺭﺍ ﺩﻭﺳﺖ ﻣﯽﺩﺍﺭﯾﺪ، ﺍﺯ ﻣﻦ ﭘﯿﺮﻭﻯ ﮐﻨﯿﺪ ! ﺗﺎ ﺧﺪﺍ ‏[ﻧﯿﺰ ‏] ﺷﻤﺎ ﺭﺍ ﺩﻭﺳﺖ ﺑﺪﺍﺭﺩ؛ ﻭ ﮔﻨﺎﻫﺎﻧﺘﺎﻥ ﺭﺍ ﺑﺒﺨﺸﺪ؛ ﻭ ﺧﺪﺍ ﺁﻣﺮﺯﻧﺪﻩ ﻣﻬﺮﺑﺎﻥ ﺍﺳﺖ ‏»؛ ﺁﻝ ﻋﻤﺮﺍﻥ، . 31

[13] . ‏« ﺧﺪﺍﻭﻧﺪ ﺑﻪ ﺯﻭﺩﻯ ﮔﺮﻭﻫﻰ ﺭﺍ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺁﻭﺭﺩ ﮐﻪ ﺁﻧﻬﺎ ﺭﺍ ﺩﻭﺳﺖ ﺩﺍﺭﺩ ﻭ ﺁﻧﻬﺎ ﻧﯿﺰ ﺍﻭ ﺭﺍ ﺩﻭﺳﺖ ﺩﺍﺭﻧﺪ ‏»؛ ﻣﺎﺋﺪﻩ، .54

[14] . ﺭ .ﮎ : ﺁﻣﻠﻰ، ﺳﯿﺪ ﺣﯿﺪﺭ، ﺗﻔﺴﯿﺮ ﺍﻟﻤﺤﯿﻂ ﺍﻻﻋﻈﻢ، ﺝ 2، ﺹ 429 ، ﺗﻬﺮﺍﻥ، ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﭼﺎﭖ ﻭﺍﻧﺘﺸﺎﺭﺍﺕ ﻭﺯﺍﺭﺕ ﺍﺭﺷﺎﺩ ﺍﺳﻼﻣﻰ، ﭼﺎﭖ ﺳﻮﻡ، 1422 ﻕ .

[15] . ﻋﻨﮑﺒﻮﺕ، .69

حدیث قدسی

حدیث قدسی

من طلبنی وجدنی	هرکس طلب کند مرا می یابد
ومن وجدنی عرفنی	وهرکس یافت مرا می شناسد مرا
ومن عرفنی احبنی	وهرکس مرا یافت  مرا   دوست می دارد مرا
ومن احبنی عشقنی	وهرکس دوست داشت مرا عاشقم می شود
ومن عشقنی عشقَته	وهر کس عاشقم شود من نیز عاشق او می شوم
ومن عشقته قتلته	وهرکس عاشق او شوم او را می کشم
ومن قتلته فلعه دیه	وهرکس که اورا کشتم دیه او برمن واجب است
ومن فعله دیه انا دیه	وهر کس که دیه اوبرمن واجب شود خودم دیه او هستم